
Penisilin
🪙🤪🇳 (penny-silly-N)
Penisilin oedd y gwrthfiotig cyntaf erioed a chafodd ei ddarganfod gan Alexander Fleming ym 1928 (dewch i wybod rhagor yn ein cornel ddarllen). Nid aeth Fleming rhagddo i buro'r sylwedd na'i brofi yn erbyn heintiau bacteriol.
Cafodd ei ynysu o'r mowld Penicillium (ac felly'r enw) — mowld sy'n creu gwrthfiotigau naturiol sy’n lladd bacteria cyfagos fel y gall dyfu'n well!
Ar 12 Chwefror 1941, yr heddwas 43 oed Albert Alexander oedd y claf cyntaf i gael ei drin â phenisilin.
Defnyddir penisilinau i drin llawer o fathau o heintiau — er enghraifft ar y croen, y frest a'r llwybr wrinol — oherwydd eu bod yn gweithio yn erbyn llawer o facteria gwahanol.
Cofnodwyd yr achosion cyntaf o wrthsefyll penisilin mor gynnar â 1942, ac erbyn diwedd y 1960au, roedd mwy nag 80% o’r straeniau o Staphylococcus aureus yn y gymuned ac mewn ysbytai a oedd yn gwrthsefyll penisilin!
Daeth ymlediad cyflym y broses o wrthsefyll penisilin i ben dros dro pan gyflwynwyd cenhedlaeth newydd o benisilin, sef y gwrthfiotig methisilin. Ond dyfalwch beth ddigwyddodd — yn fuan wedyn ymatebodd y bacteria i'r her newydd, a daeth straeniau o Staphylococcus aureus (MRSA) sy'n gwrthsefyll methisilin i'r amlwg — hyd yma, maen nhw’n un o brif achosion heintiau a geir yn yr ysbyty ac maen nhw’n anodd eu trin.